۱۷۰۰روستای خراسان جنوبی خالی از سکنه شد/ سیل مهاجرت در پی خشکسالی در شرق کشور
يکشنبه ۱۱ مهر ۱۳۹۵ ساعت ۰۹:۱۱
مستند واقعی از زندگی مردمان مرزنشین خراسان جنوبی:
کم آبی نفس روستاهای مرزی خراسان جنوبی را به شمارش انداخت
سکانس اول: مرگ روستاهای مرزی
سفر به روستاهای مرزی خراسان جنوبی را به همراه راه بلد شروع می‌کنیم. هر چه می‌رویم جاده تمامی ندارد، از درخت، آب و آبادی هم خبری نیست. شیشه‌های اتومبیل را می‌بندم تا گرد و خاک جاده مرا اذیت نکند، اما گرمای هوا مرا اذیت می‌کند. خدایا این چه جاده و راهی است که تمامی ندارد، تشنگی طاقتم را بریده بود، اما هر چه می‌رویم کسی را پیدا نمی‌کنیم تا از او کمک بگیریم، اینجا حوالی مرز استان خراسان جنوبی و مسیر رسیدن به روستاهای مرزی شهرستان نهبندان است. روستاهایی که دیگر سکنه‌ای ندارد و اینک مخروبه‌ای بیش نیست...
جاده خاکی تمام می‌شود و به جاده آسفالت می‌رسیم. مسیر را ادامه می‌دهیم از دور روستایی به چشم می‌خورد. خوشحال می‌شوم اما وقتی نزدیک می‌شویم خانه‌های بی در و پیکر و مخروبه‌ای را می‌بینیم که نشان از این دارد چند سالی است که اهالی روستا مهاجرت کرده‌اند و تنها تعدادی از سالمندان روستا در آنجا زندگی می‌کنند.
در راه روستای قاسم آباد پایین و بالا می‌توانستیم زندگی طبیعت را تا حدودی مشاهده کنیم اما انگار در این روستا گیاهان خودروی بیابان هم خشکیده‌اند و طبیعت در اینجا مرده است. در این روستا 6 سالی است که کسی سکونت ندارد و تنها زوج میانسالی از روستاهای بالاتر به اینجا آمده‌اند گویی شرایط این روستا از محلی که آنها از آنجا کوچ کرده‌اند بهتر بوده است! ...
به گفته راه بلد، روستاهای هنگر و بیشه از نقاط استراتژیک مرز بوده است اما به خاطر کمبود آب و تداوم خشکسالی در حال از دست دادن جمعیت است و اگر وضع به همین منوال ادامه یابد، همین چند خانوار هم مهاجرت خواهند کرد.
او می‌گوید: روستاهای چاه جلایی، چاهشند، چاری، بندان، سموری که از روستاهای مرزی نهبندان هستند روز به روز از جمعیت آنجا کاسته می‌شود چون آب شرب ندارند. این روستاها در آستانه تخلیه شدن هستند به گونه‌ای که در یک روستای نزدیک به مرز تنها یک خانوار سکونت دارد که آن هم از افراد پیر روستا هستند زیرا توان زندگی حاشیه نشینی شهر را ندارند.
در ادامه مسیر به روستای رسیدیم که نامش خواجه‌دشتی بود. اینجا هم اثری از کار و فعالیت نبود، اصلاً اثری از مردم روستا نبود، این روستا در سالیان گذشته دارای 30 خانوار بوده است که در حال حاضر تنها یک خانوار در آن زندگی می‌کند.
به سمت روستای دوکوهانه در حرکت هستیم. بعد از عبور مسیر خشک و بی آب و علف به روستا رسیدیم. کوچه‌های این روستا هم سوت و کور است هیچ نشانی از پویایی مردمان نیست. تنها چند زن میانسال و سالمند بر دیواری تکیه زده‌اند. به سراغشان رفتم بعد از سلام و احوال پرسی طلب جرعه‌ای آب کردم. یکی از آنها عصا زنان خود را به خانه رساند تا برایم لیوانی آب بیاورد.
از وضعیت آب روستا پرسیدم، هنوز حرفم را کامل نکردم، که پیر زن با بغضی در گلو گفت: آب نداریم و ما هم که در روستا مانده‌ایم برای این است که توان زندگی در دیار غربت را نداریم و مانده‌ایم تا در همین جا بمیریم. نه درآمدی داریم و نه امیدی هست که وضعیتمان بهتر شود. جوانان ما در روستا نمی‌مانند چون نه آب برای کشاورزی دارند و نه کاری برای کسب درآمد. بازارچه دوکوهانه هم تعطیل است مردان شغل و درآمدی ندارند. بیشتر اهالی روستا دامهایشان را فروخته‌اند تا از گرسنگی و تشنگی تلف نشوند.
سکانس دوم: خانه‌هایی که محل زندگی حیوانات صحرایی شده بودند
اهالی روستاهای دهنه تنگل در شهرستان سربیشه نیز با وجود داشتن نعمت برق و مدرسه اما به دلیل کم آبی و خشکسالی مجبور به ترک روستاها شده‌اند و سالها است که این روستای مرزی خالی از سکنه است.
روستای دهنه تنگل چند سالی است که رنگ مردم را به خود ندیده است. به گفته راه بلد، جمعیت روستا بالغ بر 150 خانوار بوده است که در یک فاصله زمانی 10 ساله از روستا مهاجرت کرده‌اند و در حاشیه شهرهای بیرجند، مشهد و تهران ساکن شده‌اند و حالا خانه‌های مردم محل زندگی پرندگان و حیوانات صحرایی شده است.
در سال 80 روستای دهنه تنگل جمعیت خوبی داشت اما امروز روستا فقط حرفهای دلتنگی دارد. انگار این روستا دیگر هیچ درختی ندارد که پیرمردان ساعتی زیر سایه آن بنشینند و از جور و قعر طبیعت بگویند. اینجا درختان تنومند خشکیده در صف ایستاده‌اند تا نظارگر مرگ درختان جوان‌تر از خود باشند. اینجا انگیزه‌ای برای ماندن نیست. اینجا کشاورزی، دامداری و باغ نیست. اینجا یک دل پر از غصه و تبعیض دارد.
سکانس سوم: مرگ مردم در روستای خوشاب سربیشه
اینجا روستای خوشاب است. مردم این روستای مرزی شهرستان سربیشه که به دلیل نداشتن آب شرب سالم هر هفته در انتظار تانکرهای آب شرب هستند. گاهی مجبورند از آب قناتی که بر اساس اعلام بهداشت درصد نیترات آن بیش از حد استاندارد اعلام شده است، استفاده کنند.
روستای رسک نیز در نزدیکی روستای خوشاب خالی از سکنه شده است. تعداد زیادی از مردم خوشاب به دلیل نداشتن خانه بهداشت، به دلیل بیماری ساده جان خود را از دست داده‌اند زیرا نیترات آب در دو روستای لانو و مشوکی بخش درح شهرستان سربیشه از حد استاندارد بیشتر است و گاهی که تانکرهای آبرسانی دیرتر به روستا می‌آیند مردم مجبورند از آب آلوده استفاده کنند.
از این همه مشکل و سختی سرم سوت می‌کشد و دردی در دلم سنگینی می‌کند، نمی‌دانم به راه ادامه دهم یا به شهر برگردم. خسته‌ام از زخم‌هایی که بر تن این مردامان است و من تنها کاری که می‌توانم برایشان انجام دهیم این است که دردشان را با قلم بر روی کاغذ بنویسم. شاید مسئولی بخواند و دلش به درد آید و کاری برایشان انجام دهد.
خوشاب روستایی در 15 کیلومتری سد رزه و نزدیک به مرز افغانستان است که امروز دیگر تنها چند خانوار در آن زندگی می‌کنند و هر روز بر سر برداشتن آب از باریکه قنات روستا با هم دعوا دارند. مردم اینجا داد از بی‌آبی سر می‌دهند.
آنها می‌گویند اگر ما اینجا نباشیم امنیت برای مردم شهرها و روستاهای اطراف برقرار نیست. ما خط مقدم هستیم اما حالا آب برای خوردن نداریم. جوانان ما مهاجرت کرده‌اند و بیشتر افرادی که در روستا هستند آبی برای خوردن و کشاورزی ندارند.
صغری محمدی از ساکنان روستای خوشاب با صدای بلند فریاد می‌زند از بی‌آبی می‌میریم برای ما فکری بردارید. از بی‌آبی بدبخت شدیم، ما فقط درمانده آب هستیم در این بیابان برهوت اگر آبی نباشد ما هم می‌رویم.
سکانس چهارم: تشنگی یا مرگ
صف طولانی نظرم را به خود جلب کرد از راننده تقاضا کردم، نگه دارد. مردمان روستا با دبه‌های خالی آب دوان دوان به سمت قنات می‌روند. پیرزنی عصا زنان با چند ظرف کوچک آب در دست خود را به قنات رساند و از مردم خواست تا ظرفهایش را در صف بگذارند، به او می‌گویند «مگر نگفته‌اند که از این آب نخورید باز هم که ظرفهایتان را از این آب پرمی‌کنید» پیرزن با لبهایی تشنه گفت: دیروز که تانکر آبرسانی آمده بود، نتوانستم آب بردارم، الان هم از تشنگی نمی‌توانم تحمل کنم آخر که می‌میرم، پس بهتر است همین امروز بمیرم.
سکانس پنجم: خوردن آب آلوده
روستای لانو بر خلاف روستاهای دیگر آب دارد، اما آب آن آلوده است و اگر از آن آب استفاده شود احتمال مبتلا شدن به بیماریهای عصبی و سرطانی وجود دارد. مردم روستا علت آلودگی دقیق آن را نمی‌دانند اما انگار فاضلاب خانگی به آب قنات راه پیدا کرده و آن را آلوده کرده است.
سکانس ششم: زهرا و درس بزرگ زندگی
دیگر توان دیدن این همه مشکلات را نداشتم. خورشید غروب کرده بود، باید از کوچه پس کوچه‌های روستا که بوی غربت و غم می‌داد خداحافظی می‌کردم. اما اندک مردمانی که در روستاها بودند به سراغم می‌آمدند تا از مشکلاتشان بنویسم...
هنگام خداحافظی از مردم روستاهای مرزی دخترکی که پشت ماشین قایم شده بود، تا مبادا پدربزرگش او را ببیند، نظرم را به خود جلب کرد. جلو رفتم و اسمش را پرسیدم. اسمش زهرا بود.
پدرش چند سال گذشته در یک حادثه تصادف فوت کرده بود و مادرش به دلیل اینکه نتوانسته بود خرج و مخارج زندگی را بدهد، زهرا را به خانواده پدر شوهرش سپرده بود. او اینک با پدربزرگ و مادربزرگش زندگی می‌کرد.
زهرا از من خواست تا عکس آب را برایش در دفترچه‌ای که در دستش بود بکشم. چند قطره آب برایش کشیدم. زهرا با دیدن این قطره‌ها، اشک در چشمانش حلقه زد و بغض کرد. به او گفتم چرا خواستی برایت آب را نقاشی کنم.
زهرا نگاهی به کفشهای پاره‌اش که انگشتان پایش در آن مشخص بود، انداخت و گفت: می‌خواستم بدانم با چند قطره آب می‌توان زندگی کرد. چون مادر بزرگم همیشه می‌گوید آب کم بخور تا برای من و پدر بزرگت هم آب باقی بماند زیرا اگر آب نخوریم می‌میریم و آن وقت تو تنها می‌شوی و دیگر کسی را نداری که با آنها زندگی کنی...
این سخن زهرا مرا به فکر فرو برد. اینکه خیلی از ما انسانها در طول روز آب را بیهوه هدر می‌دهیم و در اینجا یک دختر باید آب خوردنش را هم جیره‌بندی کند تا آبی برای خوردن بقیه خانواده باقی بماند.
این درسی بود که زهرا به من داد که درست مصرف کنیم و صرفه‌جویی کنیم تا دیگران هم آبی برای خوردن داشته باشند.
سکانس هفتم: پیش‌بینی کاهش 5 درصدی بارندگیها در فصل پاییز
مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: بارندگی های سال زراعی 95-94 نسبت به مدت مشابه سال قبل 35 درصد کاهش داشته است که میانگین بارش 67.14 میلیمتر بوده است و پیش بینی می‌شود که امسال بارندگی‌های پاییز کمتر از نرمال باشد و 5 درصد کاهش داشته باشد.
خندان‌رو افزود: سه شهر خراسان جنوبی جزو 20 شهر نخست خشک کشور است و 86 درصد مساحت استان متأثر از خشکسالی است.
خردادماه امسال بود که استاندار سابق خراسان جنوبی وجه اله خدمتگزار در جلسه شورای مدیریت بحران خراسان جنوبی از خالی شدن هزار و 850 روستای استان به علت خشکسالی خبر داد.
خدمتگزار با بیان اینکه یک هزار و 850 روستای خراسان جنوبی به دلیل خشکسالی‌های 17 ساله، کمبود آب و نبود اشتغال خانگی از سکنه خالی شده است، افزود: جلوگیری از مهاجرت روستائیان امری ضروری است که باید اقدامات لازم برای تثبیت جمعیت در روستاها انجام شود.
معاون عمرانی استاندار خراسان جنوبی نیز در این جلسه گفت: اگر خشکسالی ادامه یابد و نتوانیم برای اشتغال روستائیان برنامه‌ریزی کنیم، مهاجرت صورت می‌گیرد و 43 درصد از حدود 800هزار نفر جمعیت خراسان جنوبی که در 3 هزار روستای استان زندگی می‌کنند قصد مهاجرت و ترک دیار خواهند کرد.
سکانس نهم: هزار و 703 روستای خراسان جنوبی بدون سکنه
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری خراسان جنوبی نیز مرداد ماه امسال اظهار داشت: طبق سرشماری سال 90 خراسان جنوبی دارای 3 هزار و 555 آبادی است که از این تعداد یک هزار و 852 آبادی دارای سکنه و یک هزار و 703 روستا فاقد سکنه است.
محمد شفیعی با بیان اینکه خشکسالی، کم آبی و نبود اشتغال از مهمترین دلایل مهاجرت مردم روستاها به شهر است، افزود: درحال حاضر آمار جدیدی از مهاجرت روستائیان به شهرها در دست نیست و این مهم در سرشماری نفوس و مسکن امسال مشخص می‌شود.
وی اظهار داشت: در استان خراسان جنوبی 983 روستای دارای شبکه آبرسانی و 765 روستا فاقد شبکه آبرسانی است و 496 روستا با تانکر آبرسانی می‌شود.
مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری خراسان جنوبی گفت: متوسط درآمد یک خانوار روستایی 770 هزار تومان است اما هزینه امرار و معاش یک خانواده روستایی 933 هزار تومان است.
جالب اینجا است وقتی برای گرفتن اطلاعات و آمار به سراغ هر کدام از مدیران که رفتم با دادن جواب‌های سر بالا آمار دقیقی به ما ندادند و برخی هم نمی‌دانستند استاندار سابق آن آمار را از کجا آورده است.
در هر صورت با نگاه به آمار افزایش حاشیه نشینی در شهرهای خراسان جنوبی و سفر به روستای استان این موضوع کاملاً قابل مشاهده است.
اگر مسئولان پشت سر مقام معظم رهبری حرکت کنند تمامی مشکلات برطرف می‌شود
نماینده ولی فقیه در خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: مسئولان باید در راستای ایجاد اشتغال پایدار گام بردارند و برای مردم در شهرهای کوچک به ویژه برای روستائیان اشتغال ایجاد کنند.
آیت‌الله سید علیرضا عبادی افزود: اگر در روستاها شغلی ایجاد شود، تا مردم بتوانند از طریق آن کسب درآمد کنند، دیگر مجبور به مهاجرت نمی‌شوند.
وی با بیان اینکه امنیت در مرزها، روستاها و شهرهای حاشیه‌ای کشور با حضور مرزنشینان تثبیت می‌شود، اظهار داشت: راه‌اندازی صنایع سبک و کوچک در روستاها، جزو برنامه‌های تحقق اقتصاد مقاومتی است که باید برای ایجاد کارگاه‌های زود بازده و کوچک تولیدی در روستاها بیشتر تلاش شود.
نماینده ولی فقیه در خراسان جنوبی گفت: اگر همه مسئولان و مردم پشت سر رهبری حرکت کنند، تمامی مشکلات کشور برطرف می‌شود.
دولت فکری برای روستائیان خراسان جنوبی بردارد
نماینده مردم شهرستانهای بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس شورای اسلامی نیز در گفت و گو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: دولتها تاکنون در کشور آینده‌نگری نکرده‌اند و تا هنگامی که اتفاقی نیفتد به فکر حل مشکل بر نمی‌آیند.
سید محمدباقر عبادی با بیان اینکه از 10 سال گذشته تاکنون قریب به 50 درصد روستاهای خراسان جنوبی حاشیه مرز با مهاجرت چشمگیری مواجه بوده‌اند و بحران آب و مهاجرت مردم از روستاها سبب شده است تا نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی در سفر هیئت دولت به استان و در سفرهای معاونان رئیس جمهور بارها مشکلات کم آبی را مطرح کردند اما هیچ مصوبه‌ای به تصویب نرسید تا امیدی برای مرزنشینان باشد.
عبادی با بیان اینکه ایجاد اشتغال جایگزین و انتقال آب چاره‌ای برای حل موضوع است، افزود: خالی شدن روستاها در خراسان جنوبی به عنوان استانی مرزی تهدیدی است که نه تنها برای این منطقه بلکه گریبانگیر امنیت شرق کشور می‌شود.
وی با بیان اینکه آب آشامیدنی موجود برای روستائیان کفایت نمی‌کند و در این راستا دولت باید چاره‌ای بیندیشد، اظهارداشت: اقتصاد 35 درصد مردم خراسان جنوبی بر پایه کشاورزی است و خشکسالی و از بین رفتن زمینه‌های اشتغال، مهمترین عامل خالی شدن روستاها است.
نماینده مردم شهرستانهای بیرجند، درمیان وخوسف در مجلس شورای اسلامی گفت:دولت تاکنون هیچ نگاه ویژه به خراسان جنوبی و برنامه‌هایی برای ماندگاری در روستاها نداشته است.
عبادی با بیان اینکه شعار دولت یازدهم اعتدال است و اعتدال تنها نباید در بخش سیاسی باشد، افزود: مهمترین بخش اعتدال باید در زمینه اقتصادی باشد و یکی از وظایف دولت توجه به روستائیان است که در این راستا باید به خراسان جنوبی نگاهی ویژه شود.
سکانس دهم: سربازان به جای اهالی در روستاهای مرزی خراسان جنوبی مستقر می‌شوند
نماینده مردم شهرستانهای نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: علاوه بر کم آبی، خشکسالی و بیکاری هم در مهاجرت روستائیان تأثیر گذاشته است که باید دولت مشاغل با نیاز آبی کم را در روستاهای این منطقه ترویج دهد.
نظر افضلی با بیان اینکه روستاهای خراسان جنوبی امنیت محور هستند، افزود: باید با ایجاد زیرساختها، زمینه ماندگاری مردم در روستاها فراهم شود و بر اساس طرح آمایش سرزمینی 237 روستا از مجموع 500 روستای شهرستان نهبندان خالی از سکنه شده است و در حال حاضر در این شهرستان 102 روستا با تانکر آبرسانی می‌شود.
وی بیان داشت: 80 روستا در شهرستان سربیشه با تانکر آبرسانی می‌شود و این تعداد هر ساله افزایش می‌یابد که با مهاجرت جمعیت روستا، امنیت استان نیز خدشه‌دار می‌شود.
نماینده مردم شهرستانهای نهبندان و سربیشه درمجلس شورای اسلامی گفت: باید جهادکشاورزی برای کاهش مشکلات کم آبی خراسان جنوبی نسبت به احیا کاریزها اقدام کند زیرا خشکسالی اقتصاد روستاها را تحت تأثیر قرار داده است.
قلب روستا بدون اشتغال میایستد
رئیس شوراهای اسلامی خراسان جنوبی هم در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی یکی از مواردی است که می‌تواند نقش زیادی در اشتغال مرزنشینان خراسان جنوبی داشته باشد.
محمدرضا قرائی با بیان اینکه امسال میزان بارندگی در خراسان جنوبی زیر 100 میلیمتر بوده است و در برخی از شهرستانهای خراسان جنوبی زیر 16 میلیمتر گزارش شده است گفت: با وجود کمبود آب و خشکسالی روستائیان استان خراسان جنوبی راهی جز مهاجرت ندارند.
وی یکی از دلایل خالی شدن روستاهای خراسان جنوبی را نبود اشتغال می‌داند، اظهار داشت: اگر روستاها خالی از جمعیت شود، باید به جای تک تک اهالی روستا در این روستاها سرباز بگذاریم تا امنیت حفظ شود و این در حالی است که تنها از 10 درصد فرصت مرز برای بهره‌برداری استفاده شده است.
رئیس شورای اسلامی خراسان جنوبی گفت: قلب روستا بدون اشتغال میایستد، ایجاد اشتغال و درآمد تنها راه برای جلوگیری از مهاجرت در روستاها است.
سکانس آخر: دولت قفلهای بسته خراسان جنوبی را باز کند
آیا قهر آسمان همچنان باید بر دوش مردم خراسان جنوبی سنگینی کند؟ و چاره‌ای اندیشیده نشود؟ آیا مسئولان با مدیریت بهتر نمی‌توانند در این شرایط برنامه‌ریزی کنند تا مرزها خالی از سکنه نشود؟ صدا سوال دیگر در ذهنم بدون جواب باقیمانده است زیرا این خشکسالی و کم آبی هر سال داغی بر عطش چشمه‌ها، قناتها و چاه‌ها افزوده است.
این سونامی داستان دردناکی است که آنچنان بر جان خراسان جنوبی سایه افکنده است که دیگر نه درخت، باغ، چشمه، قنات و چاه و نه ماهی، زنبور، و حیات وحشی در آن باقی نمی‌ماند و در امان نخواهد بود.
اینک در این استان کویری به هر طرف که نگاه کنی رد پای خشکسالی و کم آبی زخمی عمیق بر جای گذاشته است. نخستین کلمه که در کلاس اول ابتدایی آموختیم آب بود، شاید آن زمان به درستی معنای آن را درک نکردیم اما امروز کودکان مناطق مرزی خراسان جنوبی به خوبی این کلمه را درک کرده‌اند و با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
ای کاش هرچه زودتر مسئولان فکری به حال روستائیان مرزنشین بکنند که روزی روستایشان محل تولید انواع محصولات پرآوازه بود، اما امروز جز لنگ کفش دخترک معصوم دیگر هیچ چیز در آن روستا باقی نمانده است.
خشکسالی‌های 18 ساله در خراسان جنوبی بیداد می‌کند و هر بار برای حل آن وعده‌های از سوی مسئولان داده می‌شود تا لبهای تشنه سرزمین مادریمان خراسان جنوبی را سیراب کند اما وعده‌های رنگارنگ تاکنون هیچ کدام برای استان کویریمان عملیاتی نشده است و همچنان سال به سال سایه خشکسالی، کم آبی و مهاجرت بر سر استان سنگین‌تر می‌شود.
عمق فاجعه خشکسالی به حدی است که دیگر علفهای هرز هم در زمینهای کشاورزی نمی‌روید و بیشتر دامها در معرض حذف شدن هستند و دیگر هیچ دلیلی برای به تأخیر انداختن امدادرسانی فوری نیست.
بی‌توجهی مسئولان کشوری، استانی و شهرستانی به موضوع آب و اشتغال روستائیان به ویژه مرزنشینان سبب شده است تا این روزها شاهد خالی شدن روستاها از سکنه باشیم.
از عمر دولت امید سه سال گذشته است و مردمان کویرنشین ایران انتظار دارند دولتیان قفلهای بسته این استان را بازگشایی کنند. قفل هایی که اگر امروز باز نشود شاید فردا برای بازشدنشان دیر شود.
مردمان سخت‌کوش کویر با مناعت طبعی که دارند تنها خواستار توجه، رسیدگی و عدم تبعیض بین استانها هستند. باشد که مسئولان اندک گوشه چشمی به این استان نشان دهند تا مرهمی باشد برزخمهای مرزنشینان، زیرا اگر روستاهای مرزی خالی از سکنه شود، امنیت شرق کشور به خطر می‌افتد و ناگهان خیلی زود دیر می‌شود.
گزارش اعظم انصاری
مرجع : تسنیم
کلمات کليدی: خراسان جنوبی، بیرجند، خراسان، خراسان تایم، کم آبی ، بی آبی ، زهرا ، چند قطرعه ؛ آب ، روستا ، مرزنشین ، مرزی