پایگاه خبری تحلیلی خراسان تایم 26 خرداد 1398 ساعت 12:06 http://www.KhorasanTime.ir/fa/doc/news/22815/آیت-الله-خامنه-ای-چگونه-پیش-فرض-های-غربگرایان-تضعیف-می-کنند -------------------------------------------------- عنوان : آیت‌الله خامنه‌ای چگونه پیش‌فرض‌های غربگرایان را تضعیف می‌کنند؟ -------------------------------------------------- حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در تلاشند با نگاهی به سیر تحولات بین‌المللی، برخی از پیش‌فرض‌های نادرست موجود در قائلان به راهبرد توسعه برون‌زا را به چالش کشیده و آنها را متوجه پیشرفت درون‌زا کنند. متن : به گزارش گروه سیاسی خراسان تایم به نقل از خبرگزاری تسنیم، حضرت آیت الله خامنه ای در بیاناتی در سال 1394 بهوجود دو راهبرد در نگاه کلان به پیشرفت اقتصادی اشاره کردند. ایشان فرمودند: یک نگاه می گوید که ما پیشرفت اقتصاد را باید از ظرفیت های درون کشور و درون مردم تأمین کنیم. ظرفیت های بسیار زیادی در کشور وجود دارد که از این ظرفیت ها یا استفاده نشده یا درست استفاده نشده است. از این ظرفیت ها استفاده کنیم، یعنی اقتصاد درون زا. ایشان درمورد نگاه ﺩﻭّﻡ ﺑﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﮐﺸﻮﺭ که ﻧﮕﺎه به بیرون از مرزها برای پیشرفت استفرمودند: (این نگاه) می گویدﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎﺭﺟﯽﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺪﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﺎ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺸﻮﺩ، ﺑﺎ ﻓﻼﻥ ﻣﺴﺘﮑﺒﺮ ﮐﻨﺎﺭ ﺑﻴﺎﯾﻴﻢ ﺗﺎ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺭﻭﻧﻖ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﻨﺪ، ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻗﺪﺭﺗﻬﺎی ﻣﺴﺘﮑﺒﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺨﺸﻬﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ ﺗﺎ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻣﺎﻥ ﺭﻭﻧﻖ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﻨﺪ؛ ﺍﯾﻦ ﻫﻢ ﻧﮕﺎهﺩﻭّﻡ ﺍﺳﺖ. در واقع در نگاه دوم که راه توسعه را در نگاه به بیرون و عمدتاً در ارتباط با غرب جستجو می کند نظریه و ایده محوری این است که غیر از طریق ارتباط با غرب و قرار گرفتن بر مدار توسعه غربی، اساساً امکان پیشرفت و پیشروندگی در ابعاد مختلف زندگی وجود ندارد. این ایده مرکزیاقتضائاتی دارد، از جمله آنکه باید به ظلم و زور آمریکا و قدرتهای دنیا تن دهیم و از آرمانها و ارزشهایی که شاکله هویتی انقلاب اسلامی سال 57 را تشکیل می دهد- از استقلال گرفته تا آزادی ملت ایران در تعیین سرنوشتشان تا عزت و مقاومت و پایبندی به ارزش های اسلامی- فاصله بگیریم. بالتبع،از آنجا که بر مبنای این الگوی نظری، غربیک کل به هم پیوسته است دامنه گرایش به آنفقط به حوزه تعاملاتاقتصادی محدود نخواهد ماند و به سایر جنبه ها اعم از فرهنگی، ارزشی، اجتماعیو ... نیز تسری پیدا خواهد کرد؛نتیجه آنکه مطابق این نظر در نهایت باید از هر ارزشی که سد ارتباط با غرب می شود، چشم پوشی کرد و-به فرموده مقام معظم رهبری- در هاضمه ی خطرناک فرهنگی و اقتصادی جهانی هضم شد. ایده توسعه برون زا، اما مهمتر از اقتضائاتش، پیش فرضهایی دارد که زیربنای آن را تشکیل می دهد وبدون در نظر گرفتن یا پذیرش ارتکاذی و نیمه آگاهانه ی این پیش فرضها اساساً امکان توجیه غربگرایی و توسعه برونزا وجود نخواهد داشت. آیت الله خامنه ای که از سال ها پیش نظریه پیشرفت درون زا را مطرح می کند در وهله اول در تلاش است تا با مفروضه های زیربنایی نظریه توسعه برون زا مقابله کند. طرح نظریه اقتصاد مقاومتی به عنوان راهبرد جایگزین برای این نوع توسعه در همین راستا است. ایشان می فرمایند: جزو سیاستهای اقتصاد مقاومتی و خصوصیّات اقتصاد مقاومتی، درون زایی است؛ درون زایی یعنی تولید ثروت به وسیله ی فعّالیّت درونی کشور انجام بگیرد؛ چشم به بیرون نباشد، نگاهمان به بیرون نباشد. در طول سالهای گذشته، در دولتهای مختلف، چندبار میخواستند از بانک جهانی یا صندوق بین المللی پول، وام بگیرند، بنده نگذاشتم؛ جلویش را گرفتم؛ مقدّمات را فراهم کرده بودند که این کار را انجام بدهند. اینکه ما از بیگانه طلب بکنیم و متعهّدِ در مقابل بیگانه بشویم، این خطای بزرگی است؛ باید اقتصاد درون زا باشد. البتّه معنای درون زا بودنِ اقتصاد این نیست که درهای کشور را ببندیم؛ نه، ما گفته ایم "درون زا و برون گرا". اما به نظر می رسد غیر از طرح این نظریه، ایشان در تلاشند به ویژه با نگاهیبه سیر تحولات بین المللی، برخی از پیش فرض های نادرست موجود در قائلان به راهبردتوسعه برون زا را به چالش کشیده و آنها رامتوجه پیشرفت درون زا کنند.در گزارش هایی که از امروز به صورت متوالی در تسنیم منتشر می شود، به برخی از این پیش فرض های غربگرایانه و نحوه ی مواجهه آیت الله خامنه ای با آنها اشاره خواهد شد. پیش فرض اول؛ "لیبرالیسم پایان دنیا است" بعد از شکست کمونیسم و بنیان گذاری پدیده جهانی شدن، نظریه ای در دنیا شکل گرفت مبنی بر اینکهارزش های لیبرال دموکراسی در دنیا به صورت یک جریان غالب و مسلط درآمده است و همه کشورها و جوامع باید در برابر آن تسلیم شوند. در این تفکر،آخرین تلاش های بشری برای پیش بردن جامعه به سوی سعادت و رفاه در نهایت در قالب ایدئولوژی لیبرال دموکراسی سر برآورده است.بنابراین تصورنظام سیاسی بهتر و مناسب تری به عنوان آلترناتیو و یا بدیل این نظاموجود ندارد. از این رو، برخی از محققان و نظریه پردازان سیاسی عصر کنونی را دوره حاکمیت نظام های لیبرال دموکراسی نامیده اند که مهم ترین آنها فرانسیس فوکویاما، نظریه پرداز و ایدئولوگ آمریکایی وبنیان گذار نظریه ای به نام پایان تاریخ است. فوکویاما در کتابشبه نام پایان تاریخ و آخرین انسان در سال 1992 اعلام کرد بعد از فروپاشی بلوک شرق تاریخ حکم نهایی خود را اعلام کرده و لیبرال دموکراسی رقیبان خود را شکست داده است. او ابراز می دارد:پایان تاریخ زمانی است که انسان به شکلی از جامعه انسانی دست یابد و در آن عمیق ترین واساسی ترین نیازهای بشری برآورده شود. و بشر امروزه به جایی رسیده است که نمی تواند دنیایی ذاتاًمتفاوت از جهان کنونی را تصورکند، چرا که هیچ نشانه ای از امکان بهبود بنیادی نظم جاری وجود ندارد. به پیروی ازفوکویاما در حال حاضر همعده ای معتقد شده بودند که جامعه ایرضایت بخش تراز جامعه لیبرال دموکراسى نه وجود داردنه مفید است و نه وجود خواهد داشت. حضرت آیت الله خامنه ای، اما از مدت ها قبل اشکالات این نظام فکری را روشن وسیر رو به افول این الگوی فکریرا پیش بینی کرده و درباره آن تذکر داده اند. ایشان به عنوان مثال آبان ماه سال 1380 در دیدار با خانواده های شهدای کاشان و آران و بیدگل می فرمایند: بزرگترین تبلیغ برای یک نظریه سیاسی چیزی است که در میدان عمل اتّفاق می افتد. من در اصفهان خطاب به جوانان و مردم این مطلب را تکرار کردم و گفتم امروز بزرگترین ضربه ایکه به اعتبار لیبرال دمکراسی رایج در دنیای غرب وارد می شود، این دنیای آغشته از کشته و خون و جسد و ظلم است که براساس لیبرال دمکراسی در دنیا به وجود آمده است. رهبر انقلاب می افزایند: مرکز و اطراف هر دو جنگ جهانی، اروپا بود؛ یعنی مرکز لیبرال دمکراسی. استعمار، دخالت در کشورها، قضایای کشورهای آمریکای لاتین، از همه مهم تر قضایای فلسطین و حال قضیه افغانستان، در همین ارتباط به وجود آمد. در مقابل این حوادث، نظریه لیبرال دمکراسی پاسخی ندارد. به بحث نظری و فلسفی و نشستن پشت میز مناظره احتیاجی نیست؛ مردم دنیا وقتی نگاه می کنند، می بینند این نظریه سیاسی نتیجه اشاین است و کارایی ندارد. ایشان در خطبه های نماز جمعه فروردین ماه 1382 هم می فرمایند: لیبرال دمکراسی نمی تواند یک ملت را به آن جایی برساند که به معنای حقیقی کلمه به آزادی انسان معتقد باشند. آن تفکّر وقتی منافع مادّی اشاقتضا کند، حاضر است آزادی و جان و حقّ انتخاب انسانها را راحت لگد مال کند. ایشان در بسیاری از سخنرانی هایشان همسیر رو به قهقهرای لیبرال دموکراسی غرب را پیش بینی کرده اند. به عنوان مثال درنماز جمعه در 14 بهمن ماه سال 1390 در خطبه های نماز جمعه تهران می فرمایند: مشروعیت و اینک موجودیت قطب سرمایه داری و الگوی لیبرال دموکراسی غرب، حتّی در خود اروپا و آمریکا نیز با خطر اضمحلال روبه رو شده و در شرائطی شبیه شرائط بلوک شرق کمونیستی در دهه 80 میلادی قرار گرفته اند. فروپاشی اخلاقی و اجتماعی، بحرانهای بی سابقه ی اقتصادی، شکستهای بزرگ نظامی در عراق و افغانستان و لبنان و غزه، سقوط یا تزلزل اکثر دیکتاتورهای وابسته و دست نشانده ی آنان در کشورهای مسلمان و عربی و بویژه از دست دادن مصر، به خطر افتادن رژیم صهیونیستی از شمال و غرب و از درون به نحوی بی سابقه، افشاء شدن ماهیت وابسته ی سازمانهای بین المللی و برخوردهای گزینشی و سیاسی با مسئله ی دموکراسی و حقوق بشر، تناقض گوئی و پریشان گوئی در موضعگیری دوگانه در برابر مسائل لیبی، مصر، بحرین، یمن و ... مقام معظم رهبری در جایی دیگر درآبان 97 می فرمایند: نه فقط اقتدار معنوی و قدرت نرم خود آمریکا رو به افول است بلکه حتّی لیبرال دموکراسی را هم که پایه ی اساسی تمدّن غرب است، اینها بی آبرو کردند، دارند بی آبرو می کنند...البتّه لیبرال دموکراسی -بنده قبلها هم مکرّر این را گفته ام- خود ملّتهای غربی را که پایه و اساس حکومتشان و نظام اجتماعی شان بر لیبرال دموکراسی است، بدبخت کرده. لیبرال دموکراسی ای که امروز در غرب رایج است، خود آنها را بیچاره کرده؛ شکافهای اجتماعی، نبود عدالت اجتماعی، نابود شدن خانواده، فساد اخلاقیِ فراگیر و همه گیر، فردگرایی های افراطی و شدید؛ خود آنها بیچاره شده اند. حالا این آقا هم که آمده -این رئیس جمهورِ فعلیِ عجیب وغریبِ آمریکا- که دیگر به همه ی اینها چوب حراج زده و درواقع تتمّه ی آبروی هم آمریکا و هم لیبرال دموکراسی را برده. در حال حاضر،لیبرال دموکراسی در وضعیتی به سر می برد که بسیاری از اصحاب تفکر در دنیا هم روند رو به فروپاشی آن را متوجه شده اند به گونه ای کهحتی خود فوکویامااز نظریه پایان تاریخ عقب نشینی کردهو دیگران راهم به بازگو کردننقائصو ساده انگاری های مکنونهم در این نظریه و هم در نظام لیبرال دموکراسی وادار کرده است. فوکویاما در مصاحبه ای با بی بی سی در سال 2017گفت: من فکر نمی کنم جهت تاریخ هنوز هم به سمت لیبرال دموکراسی باشد. دموکراسی بسیار شکننده است و آنچه من در این 25 سال به آن رسیده ام این است که ایجاد نهادهای دموکراتیک بسیار دشوار است به خصوص حکومت های دموکراتیکی که بتوانند بدون فساد اداری و مالی به مردم خدمات بدهند؛ این گونه نظام ها در دنیا بسیار نادر هستند ... او حتی در یادداشتی در وال استریت ژورنال نوشته اکنون کمتر از زمانی که این نظریه را مطرح کرده به لیبرال-دموکراسی نگاه ایده آلیستی دارد. غیر از خود او، بسیاری از نظریه پردازان مهم در غرب نظریه فوکویاما رابه خاطر در نظر نگرفتن قدرت های محلی،نیروهای مذهبی و تفاوت های فرهنگی-اجتماعیبه عنوان نیروهای متضاد باگسترش لیبرال-دموکراسی، ساده انگارانه و معیوب توصیف کرده اند. ساموئل هانتینگون به عنوان مثالدر پاسخ به نظریه پایان تاریخ کتابی به نامبرخورد تمدن ها و دوباره سازینظم جهانی را نوشتهو در آناستدلال کردکهبا پایان یافتن جنگ سرد، دوران نزاع ایدئولوژیک نیز خاتمه می یابدو عصر جدیدى آغاز می شودکه مناقشه اصلى میان تمدن هاست. فراتر از سطح نظر، انتخاب دونالد ترامپ در آمریکا نشانه ای عملی ازفروپاشی بنیان های این تفکراست که عریان تر ازهر زمان دیگر در مقابل چشم جهانیان قرار گرفته است.صبح بعد از انتخاب ترامپ، دیوید سنگر در نیویورک تایمز نوشت که پیروزی ترامپ آمریکا را به گونه ای به قعر عصر ناشناخته ها فرخواهد برد که در تاریخ 240 ساله این کشور کمتر سابقه داشته است. دیوید ایگناتیوس ستون نویس واشنگتن پست هشدار داد ترامپ با ابراز عریان سیاست اول آمریکا بسیاری از متحدان آمریکا در اروپا و آسیا را به سمت روسیه ی تازه جرأتمندشده و قدرت های نوظهور مانند چین هل خواهد داد. گیدون راچمن، ستون نویس بخش سیاست خارجی فایننشال تایمز ابراز نگرانی کرد که سیاست های پیشنهادی ترامپ به تبری می ماند که بر تنه نظم لیبرال جهان- همان نظمی که آمریکا بعد از سال 1945 از آن حمایت کرده و حفظش کرده بود- فرود می آید. فیلیپ استفانز، تحلیلگر فایننشال تایمز عنوان کرد که سیاست اول آمریکا مروج نوعی انزواگرایی ستیزه جویانه است- یعنی نگاهی به نظم بین المللی که سرچشمه اش در زور است نه در حاکمیت قانون. استفانز استدلال می کند ترامپ سلاح بطلان را به سمت تفکراتی نشانه گرفته که غرب حول آن شکل گرفت: تفکری که می گوید "دموکراسی های" دنیا می توانند نظامی منصفانه و قانون مدار راکه قرار است سنگ بنای صلح و امنیت جهانی باشد مستقر کنند. و صاحبنظران دیگربه درستی خاطرنشان می کنند که انتخاب ترامپ، نشانه پایان استیلای ارزش های لیبرال دموکراسی است، نه علت آن. تظاهرات جنبش اشغال وال استریت یا جنبش 99 درصدی ها در آمریکا در خود آمریکا، به عنوان اصلی ترین نماد نظام لیبرال دموکراسی،هم عوامل داخلی و هم عواملی بیرونی توضیح می دهند چرا نظم جهانی مبتنی بر ارزش های آمریکایی گرفتار تکان هایی تا این حد سخت شده است. در سطح داخلی پدیده هایی مثل نابرابری در درآمد، ایستایی در دستمزدهای واقعی، برون سپاری مشاغل تولیدی، و نرخ کند رشد اقتصادی مشکلاتپدیده هایی هستند که طبقه متوسط را عملاً در این جامعه از بین برده اند. در سطح بیرونی، تغییر گرانیگاه اقتصادی و ژئوپولیتیک دنیا از اروپا و آمریکا به سمت آسیا که خبر از پایان سلطه 5 دهه ای غرب بر دنیا می دهند، عواملی هستند که نظم آمریکایی را در معرض خطر قرار داده اند. مارتین ولف، تحلیلگر اقتصادی روزنامه فایننشال تایمز خاطرنشان می کند که این تغییر بیش از هر چیز به چرخش اِلِمان های قدرت به سمت آسیا و مهم تر از همه چین برمی گردد. به کلامی دقیق تر، دلایل به شماره افتادن نفس نظم آمریکایی را بایستی در عواملی فراتر از انتخاب شخص ترامپ و حاصل نیروهای عظیم جریان تاریخ- کاهش نسبی قدرت آمریکا و ظهور چین- جستجو کرد. مضاف بر این، اثرات فلج کننده قطبی شدگی نظام سیاسی آمریکا و سیاست های این کشور-نظیر سوء مدیریت در اقتصاد که رکود بزرگ مالی سال 2008 را رقم زد و درگیر شدنش در "جنگ های همیشگی" در منطقه خاورمیانه و افغانستان- عامل پیش ران این نیروهای عظیم جریان تاریخ شده اند. اما در میان، نباید از نقش انقلاب اسلامی ایران به عنوان یکی از عوامل دخیل در این جهت دهی بهمسیرتاریخ غافل ماند. انقلاب سال 1357یکی از مهم ترین تحولاتیبود که جهان را متوجه بدیلی جدید برای نظام های سیاسی دنیا کردو قدرت اسلام به عنوان منبع الهام بخش برای ملل فقیر و محروم را شناساند. لذا جمهوریاسلامی ایران را قطعاً و صراحتاً باید اصلی ترین عامل تغییر در نظم سابق و حرکت به سمت شکل گیری نظم نوین جهانی توصیف کرد. انقلاب اسلامی پدیده ای بود که پایه های ارزشی و فکری غرب را دچار تزلزل کرد و آن را بایدآغازی بر پایان مکاتب فکری و اندیشه ای بشری عنوان کرد. مدرنیته به عنوان نظام فکری غالب جهانی در دوره اخیر، بدون شک با شکل گیری انقلاب اسلامی با چالش هایی بس عظیم و بزرگ مواجه شد. میشل فوکوفیلسوف بزرگ پست مدرن فرانسوی در نظریات خود راجع به انقلاب اسلامی ایران، صراحتاً این انقلاب راتنها انقلاب ضدمدرنیتهو شورشی علیه وضعیت فعلی جهانی عنوان می کند. مدرنیته ایکه بلاشک "سکولاریزم" مهمترین و بزرگترین ارمغان آن برای بشریت است وسکولاریزم، این "محفظه محافظ" کاپیتالیسم و لیبرالیسم غربی با انقلاب اسلامی ایران به خطر افتاد. بعلاوه، در اظهارنظرهایپیتر برگر و هابرماسو امثال آنها، امروز سخن از عصر پسا سکولاریزم و بازگشت موثر دین به عرصه زندگی فردی و جمعی انسانهاست. پیتر برگر از بزرگترین جامعه شناسان و جامعه شناسان دین و از مهمترین نمایندگان پیش بینی کننده سکولاریزم در دهه های شصت و هفتاد و پیش از انقلاب اسلامی به عنوان روند قطعی و حتمی جهان است که بعد از انقلاب کاملا از این دیدگاه خود عدول می کند. وی می گوید که جهان امروز به دین توجه دارد و تنها گروه قلیلی از جامعه شناسان دین تلاش کرده اند تا نظریه قدیمی سکولاریسم را با آنچه که من آن را تز آخرین خاکریز نام نهادهام ، نجات دهند:نوگرایی، سکولاریسم را رواج می دهد و نهضتهای دینی، نظیر حرکت اسلامی و حرکت پروتستانیسم انجیلی، نماد آخرین دفاع و خاکریز دین در برابر سکولاریسم هستند که پایدار نخواهند ماند و در نهایت این سکولاریسم است که پیروز خواهد شد به بیان دیگر، نهایتا روحانیان ایرانی، واعظین مسیحی و لاماهای تبتی همگی همچون اساتید ادبیات در دانشگاه های امریکا رفتار کرده، چون آنان خواهند اندیشید اما من این تز و فرضیه را قانع کننده و قابل قبول نمی دانم. هابرماس نیز درباره موج سکولار زدایی شکل گرفته جهانی می گوید که بعید است متوجه این حقیقت نشده باشیم که سنت های مذهبی و اجتماعات دینی از اهمیت تازهای که تاکنون بی سابقه بوده، برخوردار شده اند. از طرف دیگر، انقلاب اسلامی پایه های سیاسی و نظامی غرب را در هم شکست به گونه ای که امروزه همه صاحب نظران منصف در دنیا و حتی سران دولت های غربی بر این امر اذعان و اعتراف دارند که ایران مهمترین و اصلی ترین پایگاه حامی جبهه مقاومت در منطقه خاورمیانه و الهام بخش بیداری اسلامی است. سیاستمداران و صاحب نظران غربی در موارد بسیاری اقدامات رژیم صهیونیستی در منطقه علیه مقاومت لبنانو فلسطین) و همچنین اقدامات گروهک های تروریستی مانند داعش و القاعده علیه دولتهایی نظیر دولت بشار اسد در سوریه و دولت عراق را جنگ های نیابتی آمریکا علیه ایران عنوان می کنند که در قریب به اتفاق همگی این منازعات، ایران پیروز اصلی میدان بوده است. ایران اسلامی که امروزه با تحول فرهنگی و ارزشی در دنیا و آغازگری عصر پساسکولاریزمدر جهان به بازیگر فرهنگی بسیار مهمی تبدیل شده و از طریق صدور پیام انقلاب اسلامیشکل گیری جبهه مقاومت علیه استکبار را موجب شده است، خود زنده ترین شاهد برای نقض باوری است که لیبرالیسم را پایان تاریخمی داند. انتهای پیام/4